Το εθνικό πένθος κράτησε τρεις ημέρες και η συστολή του συστήματος Μητσοτάκη λίγες περισσότερες. Έτσι, μία ημέρα μετά την μεγαλειώδη απεργία, μετά την ολική επαναφορά που επιχείρησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από το υπουργικό συμβούλιο με το νέο «όλοι μαζί τα φάγαμε» για την διάχυση των κυβερνητικών του ευθυνών, επιστρατεύονται και οι δημοσκοπικές εταιρείες για να φτιασιδώσουν εκ νέου το προφίλ του πρωθυπουργού, την ώρα που ακόμα κηδεύονται θύματα της πολύνεκρης σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη.
Πώς είναι δυνατόν, τη στιγμή που ακόμα υπάρχουν νεκροί που οι οικογένειές τους δεν έχουν προλάβει να τους κηδέψουν, η κυβέρνηση και τα επικοινωνιακά της εξαπτέρυγα να συνεχίζουν το μικροπολιτικό τους παιχνίδι σαν να μην τρέχει τίποτα;
Παρά το πανελλήνιο σοκ από την τραγωδία των Τεμπών, στο Μέγαρο Μαξίμου ένα πράγμα μονοπωλεί εδώ και ημέρες τις συζητήσεις: Η επικοινωνιακή φθορά της κυβέρνησης και οι εκλογές.
Οι πρώτες κυλιόμενες μετρήσεις στις αρχές της τρέχουσας εβδομάδας αναμένονταν από τον Κυρ. Μητσοτάκη με ανυπομονησία, καθώς είναι γνωστό πως συνδέει με τις μετρήσεις όλες του τις αποφάσεις. Τα πρώτα δείγματα γραφής ήταν τρομακτικά, εξού και από την Τετάρτη υπήρξε μεγάλο παρασκήνιο για το εάν θα έπρεπε ή όχι να δημοσιευτούν τα ευρήματα συγκεκριμένων εταιρειών.
Την Πέμπτη όμως ο κύβος ερρίφθη, και ο ΑΝΤ1 ήδη διαφημίζει τη «μεγάλη μηναία δημοσκόπηση» της MARC, η οποία όμως διατυμπανίζεται πως περιλαμβάνει ερωτήματα που επικεντρώνονται στα σοκαριστικά γεγονότα των Τεμπών, δηλαδή γεγονότα των τελευταίων εννέα ημερών: «Τι πιστεύουν οι πολίτες για την τραγωδία στα Τέμπη;». «Πού αποδίδουν ευθύνες για το δυστύχημα που κόστισε τη ζωή σε 57 επιβάτες και εργαζομένους;». «Πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό μετά τα κρίσιμα γεγονότα;».
Εύλογα αναρωτιέται κανείς, τι νόημα έχει η διεξαγωγή δημοσκοπήσεων τη στιγμή που ακόμα η κοινωνία τελεί υπό πρωτοφανές σοκ, και μάλιστα, από μία εταιρεία εκλεκτή του Μεγάρου Μαξίμου, που -για να μην ξεχνιόμαστε- ερευνάται από την Υπηρεσία Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ) της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων για την παραλαβή εικονικών φορολογικών στοιχείων από την εταιρεία “ΚΥΡΑ ΑΕ”». Πόσο αξιόπιστα είναι τα ευρήματα λίγα 24ωρα μετά την τραγωδία, και ακόμα περισσότερο, τι προσφέρει στον δημόσιο διάλογο η δημοσιοποίησή τους;
Κόμματα και κυβερνήσεις χρησιμοποιούν διαχρονικά το εργαλείο των μετρήσεων της κοινής γνώμης. Ειδικά το Μέγαρο Μαξίμου του Κυρ. Μητσοτάκη διακρίνεται για τη χρησιμοποίησης πλήθους εργαλείων για τη σφυγμομέτρηση, ακόμα και πολύ στοχευμένων κοινωνικών ομάδων. Όμως είναι άλλο οι μετρήσεις, κυλιόμενες και μη, που εξετάζονται από μία κυβέρνηση, και άλλο η δημοσιοποίηση μίας δημοσκόπησης σε μία τέτοια συγκυρία.
Δύο είναι οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Και οι δύο εξόχως προσβλητικές για την κοινωνία, τους πολίτες και τη νοημοσύνη τους.
Αφενός, όπως φάνηκε και από «έρευνα» που δημοσιεύτηκε και… κατέβηκε άρον-άρον στην Καθημερινή την Πέμπτη, σκοπός είναι να υποστηριχθεί το κυβερνητικό αφήγημα του «όλοι φταίμε», κατά το μνημονιακό «όλοι μαζί τα φάγαμε». Η εν λόγω έρευνα «βρήκε» πως 47% των πολιτών αποφαίνονται πως «φταίει η πολιτεία». Η πολιτεία. Ούτε η κυβέρνηση, ούτε ο υπουργός, ούτε συγκεκριμένοι παράγοντες. Όλοι μαζί.
Αφετέρου, είναι ο τρόπος που δουλεύει το σύστημα Μητσοτάκη, που επιτάσσει τόσο την συνεχή πετσωμένη υποστήριξη από το μηντιακό σύστημα, όσο και την αδιατάραχη στήριξη των δημοσκοπικών του λαγών. Την διαχείριση -με λίγα λόγια- της επικοινωνιακής φθοράς της κυβέρνησης, με μαγειρεμένες έρευνες και την παρουσίαση μαγικής εικόνας στους πολίτες.
Η απεργία της Τετάρτης και η μαζική συμμετοχή σε αυτή φαίνεται πως για αυτό το δεύτερο έπαιξε κομβικό ρόλο. Εξού και παρά το προκλητικό της δημοσίευσης, επιλέχθηκε τελικά να δοθεί στη δημοσιότητα παρότι η κοινωνία ακόμα πενθεί και η οργή ξεχειλίζει, με την ελπίδα να καναλιζάρουν αυτήν ακριβώς την κατάσταση.
Επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας των Τεμπών υπέρ Μητσοτάκη
Με τη λογική «και με τον αστυφύλακα και με τον χωροφύλακα» παρουσιάστηκε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 η νέα πολιτική δημοσκόπηση που μόνο στόχο είχε να βοηθήσει στην επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας των Τεμπών.
Μετά την κατακραυγή που δέχτηκε ο σταθμός κατά τη διάρκεια της ημέρας από χιλιάδες πολίτες που αντιδρούσαν στο γεγονός ότι θα παρουσιαστεί μια πολιτική δημοσκόπηση την ώρα που οι οικογένειες των θυμάτων από τα Τέμπη ακόμη θάβουν τους νεκρούς τους και οι τραυματίες ακόμη παλεύουν να ξεπεράσουν τα τραύματά τους, παρακολουθήσαμε σε ζωντανή σύνδεση τόσο τον παρουσιαστή των ειδήσεων του ΑΝΤ1 Νίκο Χατζηνικολάου, όσο και τον πρόεδρο της διαβόητης εταιρείας δημοσκοπήσεων του Μαξίμου, Θωμά Γεράκη, να παρουσιάζουν μια δημοσκόπηση για τη μετάδοση της οποίας… διαφωνούν μεταξύ τους.
«Πρέπει να σας πω, να εκφράσω, γιατί έχω κοντά 40 χρόνια στη δημοσιογραφία, την ένστασή μου, τη διαφωνία μου για το γεγονός ότι γίνεται και δημοσιεύεται μία δημοσκόπηση ενώ ακόμη γίνονται κηδείες, ενώ δηλαδή το θέμα είναι σε μία συναισθηματική έκρηξη για όλους μας», είπε χαρακτηριστικά ο Νίκος Χατζηνικολάου.
Από πλευράς του ο κ. Θωμάς Γεράκης απάντησε ότι «κατ’ αρχήν συμμερίζομαι, καταλαβαίνω κ. Χατζηνικολάου αυτό που λέτε και νομίζω ότι μοιραζόμαστε τα ίδια συναισθήματα» και συνέχισε: «Δεν είμαι αυτόκλητος εγώ εδώ. Έχουμε να παρουσιάσουμε τη μηνιαία τακτική έρευνα του ΑΝΤ1».
Παρά την κατακραυγή λοιπόν, ο ΑΝΤ1 προχώρησε τελικά στην πολιτικά ανήθικη κίνηση να δημοσιεύσει τη δημοσκόπηση, χρησιμοποιώντας ως προκάλυμα ενσυναίσθησης τη διαφωνία του ίδιου του Νίκου Χατζηνικολάου.
Τα ευρήματα της ίδιας της δημοσκόπησης βέβαια απέδειξαν και τους λόγους για τους οποίους η δημοσίευσή της ήταν τόσο… βιαστικοί, αφού ως μόνη χρησιμότητα είχε την επιβεβαίωση του κυβερνητικού αφηγήματος.
Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι στη δημοσκόπηση δεν υπήρχε κανένα συγκεκριμένο ερώτημα για τις ευθύνες της κυβέρνησης, αλλά αντίθετα υπηρετήθηκε το αφήγημα του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη σχετικά με τις… διαχρονικές ευθύνες.
Συγκεκριμένα, στο ερώτημα «που οφείλεται το σιδηροδρομικό δυστύχημα;», οι απαντήσεις είναι:
- Ανθρώπινο λάθος / Κακιά στιγμή: 12%
- Και άλλες ευθύνες που πρέπει να αναζητηθούν: 87%
Η δικαιολόγηση του δημοσκόπου του Μαξίμου, Θωμά Γεράκη, η εταιρεία του οποίου ελέγχεται για σωρεία παραβάσεων μετά από αποκαλυπτικές δημοσιογραφικές έρευνες, ότι η έρευνα ήταν προγραμματισμένη από πολύ πριν το δυστύχημα, δεν μπορεί να σταθεί στην κοινή λογική, αφού το γεγονός ότι η έρευνα διενεργήθηκε, δε σημαίνει ότι ο ΑΝΤ1 είχε κάποια υποχρέωση να την μεταδώσει.
Φυσικά, η οργή των πολιτών για το δυστύχημα δεν μπόρεσε να κρυφτεί, ούτε πίσω από την προσπάθεια της MARC να καθοδηγήσει τις απαντήσεις.
Γι’ αυτό άλλωστε, ο κ. Γεράκης έσπευσε να εξηγήσει ότι οι απαντήσεις αυτές έχουν δοθεί εν θερμώ, με το συναισθηματικό βάρος του εθνικού πένθους να τις δονεί. Σαν να λέει ότι μόλις ηρεμήσουν τα… πάθη και πέσουν οι τόνοι, τότε θα επιστρέψει η δημοσκοπική κανονικότητα.
Για την ιστορία, η δημοσκόπηση της Marc καταγράφει τη διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ να περιορίζεται μόλις στο 4,5%, τη δημοτικότητα του Κυριάκου Μητσοτάκη να μειώνεται κατά περίπου 10%, τη συνολική αξιολόγηση της κυβέρνησης να είναι αρνητική με 42% θετικές γνώμες και 56% αρνητικές, αλλά (φυσικά), τον Κυριάκο Μητσοτάκη να διατηρεί το προβάδισμά του στην ερώτηση «ποιον από τους πολιτικούς αρχηγούς εμπιστεύεστε περισσότερο», λαμβάνοντας ποσοστό 34,5%, έναντι 22,1% του Αλέξη Τσίπρα.
Επιπρόσθετα το 28,1% προτιμά αυτοδύναμη κυβέρνηση της ΝΔ, το 23,2% κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, το 15,8% κυβέρνηση συνεργασίας με κορμό τη ΝΔ και το 14,3% αυτοδύναμη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
